ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΑΧΥΔΕΡΜΟ? (Συμφωνώ με το ερώτημα και υιοθετώ με χαρά τον τίτλο του άρθρου...)

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΚΑΤΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΑΠΙΣΤΕΥΤΟ!

«Μεγαλώνουν στερημένα από οποιοδήποτε πρότυπο ενηλικίωσης, χωρίς τη συναισθηματική στήριξη της οικογένειάς τους, παλινδρομώντας αενάως, ανάμεσα στις έννοιες του Καλού και του Κακού, ανίκανα να κατανοήσουν τη διαφορά…». Το απόσπασμα θα μπορούσε κάλλιστα να προέρχεται από κάποιο άρθρο ή συνέντευξη ενός από τους πολλούς ειδικούς που επιστρατεύτηκαν για να σχολιάσουν το καυτό κοινωνικό θέμα της ελληνικής επικαιρότητας, την παραβατική συμπεριφορά των ανηλίκων, σε συνδυασμό με τον εκφυλισμό των δεσμών της πυρηνικής οικογένειας, που προβάλλεται ως μία από τις κύριες αιτίες του φαινομένου. Και όμως…
Τα κρούσματα βίαιης συμπεριφοράς τα οποία εξετάζονται στο αναλυτικό άρθρο που φιλοξενούμε, κατ’ αποκλειστικότητα από το περιοδικό των NEW YORK TIMES, δεν εκδηλώνονται σε καμιά…ζούγκλα του μαυροπίνακα, αλλά στις πραγματικές ζούγκλες και σαβάνες της Ασίας και της Αφρικής. Κι ενώ ο άνθρωπος με τον «πολιτισμό» του, την αλόγιστη ανάπτυξή του και την τυραννική του επικυριαρχία στον πλανήτη, φέρεται ως ο ηθικός αυτουργός, οι δράστες δεν είναι άλλοι από τους…ελέφαντες που αναγκάζονται να μεγαλώνουν σαν «ορφανά πολέμου», αποκομμένοι από το οικογενειακό τους περιβάλλον-εγγύηση για τη φυσιολογική συναισθηματική τους ανάπτυξη- και κάποια στιγμή ξεσπούν, προκαλώντας το θάνατο και την καταστροφή.[…]
Διαβάζοντας το κείμενο, πιθανώς θα κάνετε τους δικούς σας παραλληλισμούς ανάμεσα στη δική τους κοινωνία και στη δική μας. Και σίγουρα θα διαπιστώσετε ότι ο χαρακτηρισμός «παχύδερμα», τουλάχιστον με τη μεταφορική του έννοια, αρμόζει περισσότερο σε κυνικούς και αναίσθητους ανθρώπους παρά σε ευαίσθητα ζώα με πληγωμένες ψυχές…Γ.Τς.»

« Παράδεισος υπήρξε. Και όχι μόνο μέχρι τη διάπραξη του προπατορικού αμαρτήματος. Για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια μετά, οι άνθρωποι ζούσαν αρμονικά με τα ζώα, διατηρώντας ένα αμοιβαίο σεβασμό στο ζωτικό χώρο του καθενός. Τώρα ο Παράδεισος χάθηκε για πάντα.
Δε χρειάζεται θρησκευτικό συναίσθημα για να διαβάσετε το άρθρο που ακολουθεί. Μερικά γενναία λογικά άλματα, όμως ναι. Και το πρώτο από αυτά: ότι τα ζώα έχουν ψυχή. Ψυχή με τη νευροφυσιολογική ερμηνεία, που υποφέρει από μετατραυματικό στρες , όπως κι εκείνη του ανθρώπινου είδους. Αν ανήκετε στην κατηγορία εκείνων που πιστεύουν ότι τα «ψυχολογικά προβλήματα» είναι ένας νεωτερισμός των σύγχρονων, δυτικών κοινωνιών, θα δυσκολευτείτε να χωνέψετε τα όσα ακολουθούν…
Μέχρι πριν 20 χρόνια, στην αφρικανική ήπειρο και στην Ινδία, οι ελέφαντες συμβίωναν σχεδόν αρμονικά με τους ιθαγενείς πληθυσμούς. Σχεδόν, γιατί οι εμφύλιοι πόλεμοι, η αποψίλωση των δασών και η ανεξέλεγκτη λαθροθηρία μετρούσαν ανάμεσα στα πολυποίκιλα θύματά τους και τους ελέφαντες. Οι κοινωνίες των ελεφάντων, κοινωνίες με σφιχτούς οικογενειακούς δεσμούς και αυστηρά δομημένη ιεραρχία, πάσχιζαν να αντεπεξέλθουν στον αποδεκατισμό των μελών τους και τη νέα τάξη πραγμάτων που επέβαλλε η τυραννική εξάπλωση της επικυριαρχίας του ανθρώπινου «πολιτισμού». Ώσπου, ξαφνικά, στα μέσα της δεκαετίας του’80, οι ελέφαντες εξαπέλυσαν την επίθεσή τους. Εξαγριωμένα, ενήλικα αρσενικά άρχισαν να επιτίθενται αιφνιδιαστικά σε οικισμούς μέσα στη σαβάνα. Νεαροί ελέφαντες και των δύο φύλων ορμούσαν σε αυτοκίνητα γεμάτα τουρίστες στα αφρικανικά πάρκα.
Στην Ινδία, οι επιθέσεις πήραν τη μορφή επιδημίας, δε τέτοιο σημείο ώστε οι εφημερίδες να αφιερώσουν τα πρωτοσέλιδά τους στο πρόβλημα με πηχυαίους τίτλους που προειδοποιούσαν: «Για να αποφύγετε την αντιπαράθεση, ΜΗ λατρεύετε τους ελέφαντες». Βαθιές τάφροι ανοίχτηκαν γύρω από τα χωριά της Νοτιοδυτικής Αφρικής σε μια ύστατη, απέλπιδα προσπάθεια άμυνας. Όμως, τίποτα δε φαίνεται ικανό να ανακόψει την εκδικητική ορμή της ελεφάντιας μανίας. Σαν παλιρροϊκό κύμα, οι ελέφαντες σαρώνουν τα πάντα στο πέρασμά τους, διεκδικώντας εκείνα που τους στερήσαμε…
Για τις δυτικές κοινωνίες, η λύση στο πρόβλημα μπορεί να φαίνεται απλή, εξηγεί η Gay Brandshaw, ψυχολόγος στο πρόγραμμα περιβαλλοντικών ερευνών, του πανεπιστημίου του Όρεγκον. «Μπορούμε να εξακολουθήσουμε να κάνουμε αυτό που ξεκινήσαμε έναν αιώνα πριν: πόλεμο μέχρι τελικής εξόντωσης. Όμως η Δύση δεν έχει κατανοήσει τους δεσμούς των ανθρώπων με τους ελέφαντες στις μακρινές ηπείρους της Αφρικής και της Ασίας. Ο ελέφαντας είναι ένα ιερό σύμβολο. Μια προγονική αναφορά στην προβιομηχανική εποχή. Ένα θεμελιακό κομμάτι του πολιτισμού εκατομμυρίων ανθρώπων. Αν το αφαιρέσεις έτσι απλά, ολόκληρο ο πολιτισμός θα καταρρεύσει. Ως γενικό κανόνα έχουμε πλέον αποδεχτεί το ότι η άγρια Φύση χρειάζεται τον άνθρωπο για να επιβιώσει. Εκεί όμως, περισσότερο από οπουδήποτε αλλού, ο άνθρωπος χρειάζεται την άγρια Φύση για να συνεχίσει να εξελίσσεται.»
Κι έτσι, η μόνη διέξοδος είναι η κατανόηση. Η ενδελεχής μελέτη των κοινωνιών των ελεφάντων, για τις οποίες ξέρουμε ήδη αρκετά, και η επανατοποθέτηση του δικού μας συστήματος αξιών σε αντιπαραβολή με εκείνο των γιγάντιων αυτών θηλαστικών.

ΠΩΣ ΕΝΑΣ ΦΙΛΗΣΥΧΟΣ ΕΛΕΦΑΝΤΑΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΑΝΙΑΚΟΣ ΔΟΛΟΦΟΝΟΣ…

Οι κοινωνίες των ελεφάντων επιδεικνύουν μια θαυμαστή ιεραρχική δόμηση που κινείται ανάμεσα στο πρωτόγονο μητριαρχικό μοντέλο και τη σύγχρονη πατριαρχική οικογένεια. Ένα κοπάδι ελεφάντων είναι κατ’ ουσίαν ένας και μοναδικός τεράστιος οργανισμός, ένας «υπερελέφαντας». Τα νεογέννητα ανατρέφονται από τη φυσική τους μητέρα αλλά και όλους τους υπόλοιπους εξ’ αίματος, θηλυκούς συγγενείς της οικογένειας: θείες, μεγαλύτερες εξαδέλφες και γιαγιάδες, αναλαμβάνουν την εκ περιτροπής προστασία των μικρών που δεν εγκαταλείπουν ούτε στιγμή την αμυντική ομπρέλα των ενηλίκων μέχρι την προεφηβική τους ηλικία. Εκεί, στα οχτώ τους χρόνια, τα αρσενικά ξεκόβουν από τη θηλυκή παρέα τους για να μυηθούν στην αντρική ενηλικίωση από μια ομάδα-αποκλειστικά αρσενικών- ελεφάντων. Και μετά την περίοδο της μύησης, τα ενήλικα αρσενικά επιστρέφουν στο κοπάδι, έτοιμα για τη μετάβαση στο αναπαραγωγικό στάδιο και τη δημιουργία της δικής τους οικογένειας. Τα θηλυκά πάλι, παραμένουν κοντά στη μητριαρχική υποομάδα μέχρι να έρθει η σειρά τους να γίνουν μητέρες. Και σε όλο αυτό το διάστημα, εκπαιδεύονται στην ανατροφή των μικρών, αναλαμβάνοντας επικουρικούς ρόλους γαλουχίας και προστασίας στα μικρότερα αδέρφια τους.
Η πυρηνική οικογένεια των ελεφάντων είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για την ανατροφή ενός υγιούς, συναισθηματικά σταθερού ελέφαντα. Και η ανθρώπινη επέμβαση καταστρέφει ακριβώς αυτή την απαραίτητη ψυχολογική αρωγή, δημιουργώντας ελέφαντες-τέρατα, που φέρουν συγκλονιστικές ομοιότητες με τα ορφανά παιδιά ενός πολέμου: στερημένα από οποιοδήποτε πρότυπο ενηλικίωσης, αναγκασμένα να μεγαλώσουν με την απουσία συναισθηματικής στήριξης…(έχει γίνει λόγος στην εισαγωγή), τα ορφανά παιδιά των ελεφάντων, που έχασαν τις οικογένειές τους από τους κυνηγούς ελεφαντόδοντου, τους προμηθευτές τσίρκων και τις εταιρείες εκμετάλλευσης δασικού πλούτου στον αναπτυσσόμενο κόσμο, χάνουν για πάντα το κοινωνικό τους έρμα. Γίνονται τα θύματα ενός βαρύτατου μετατραυματικού στρες που μπορεί να υποβόσκει για δεκαετίες ολόκληρες κάτω από την επιφάνεια και να εκραγεί αιφνιδίως, ύστερα από οποιοδήποτε φαινομενικά άσχετο ερέθισμα. Αυτή η υπέρβαση της «κρίσιμης μάζας» που μετατρέπει έναν φιλήσυχο ελέφαντα σε μανιακό δολοφόνο, είναι τώρα το αντικείμενο έρευνας από μια ομάδα ηθολόγων(επιστημόνων που μελετούν την κοινωνική συμπεριφορά των ζώων) και νευροφυσιολόγων που κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι ομοιότητες ανάμεσα στους ελέφαντες και στους ανθρώπους είναι πάρα πολλές για να μην τις πάρουμε στα σοβαρά.

ΑΝΑΔΟΧΕΣ ΜΗΤΕΡΕΣ ΓΙΑΤΡΕΥΟΥΝ ΤΙΣ ΠΛΗΓΕΣ

Τα τελευταία χρόνια, ελέφαντες που παρουσιάζουν τέτοια ξεσπάσματα βίας ανάμεσα σε κατά τα άλλα ειρηνικές συμπεριφορές εξετάζονται σε κτηνιατρικές κλινικές εφοδιασμένες με μηχανήματα σάρωσης μαγνητικού συντονισμού(MRI scanners),ειδικά διαμορφωμένα για τις υπερμεγέθεις διαστάσεις του ελεφάντειου εγκεφάλου. Τα κομμάτια του παζλ που ανασυντίθεται μέσω της νέας επιστήμης της ψυχοφυσιολογίας φέρνουν στο φως συναρπαστικά ευρήματα. Οι εγκεφαλικές λειτουργίες των ελεφάντων υποδηλώνουν την παρουσία μιας πολύπλοκης προσωπικότητας που διαμορφώνεται ανάλογα με τα ψυχολογικά ερεθίσματα μιας μακράς πορείας προς την ενηλικίωση. Και οι ουλές που χαράσσονται από τραύματα και μνήμες ολέθριων συμβάντων(όπως η δολοφονία της μητέρας μπροστά στα μάτια του μικρού της και ο αποδεκατισμός του κοπαδιού) παραμένουν για πάντα οι αδιάψευστοι μάρτυρες-δαίμονες μιας ταραγμένης ψυχής. Όμως, όπως και στην περίπτωση των ανθρώπων, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι υπάρχει τρόπος να επουλωθούν αυτές οι πληγές. Η ψυχοθεραπεία των ελεφάντων περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την ανάθεσή τους σε ανάδοχες-ανθρώπινες μητέρες, που αναλαμβάνουν να ανασυνθέσουν την πορεία προς την ενηλικίωση, προσφέροντας στους τραυματισμένους ελέφαντες εκείνο που στερήθηκαν αρχικά: μητρική θαλπωρή, στοργή και αγάπη.
Αυτή δεν είναι μια πορεία χωρίς δυστυχήματα. Πριν από τρεις μήνες, σ’ ένα τέτοιο καταφύγιο ελεφάντων, στο Τενεσί των ΗΠΑ, ένας 40χρονος θηλυκός ελέφαντας από τη Βιρμανία, σκότωσε μία από τις θετές μητέρες της, σε μια απρόσμενη έκρηξη βίας που κανένας δεν κατάφερε να προβλέψει εγκαίρως. Και τα θύματα αυτού του ακήρυχτου πολέμου πληθαίνουν και στα δύο στρατόπεδα. Οι ερευνητές έχουν, εδώ και μία δεκαετία, ανοίξει μια νέα στατιστική κατηγορία, την HEC(Human-Elephant Conflict)που επιχειρεί να επισημάνει τις περιοχές με το μεγαλύτερο πρόβλημα, ανατρέχοντας κατόπιν στις αιτίες του προβλήματος αυτού. Μέχρι σήμερα φαίνεται ότι ο κυριότερος παράγοντας στη αναίτια επιθετικότητα των ελεφάντων είναι η διάρρηξη των οικογενειακών δεσμών και όχι ο περιορισμός του ζωτικού χώρου, όπως πίστευαν οι ζωοανθρωπολόγοι. Οι ελέφαντες μπορούν, αν χρειαστεί, να αλλάξουν περιβάλλον και να υιοθετήσουν μια νομαδική συμπεριφορά, όπως ακριβώς και οι άνθρωποι που εξαναγκάζονται στην προσφυγιά. Όμως, το οικοδόμημα της οικογένειας είναι, καθώς φαίνεται, αδιαπραγμάτευτο.
Στο μεταξύ, καθώς το ενδιαφέρον της ανθρωπότητας για τις κοινωνίες των ελεφάντων βαθαίνει, περισσότερα συναρπαστικά στοιχεία μας βυθίζουν στις ενοχές μας για τον Παράδεισο που με αυτοκαταστροφική μανία ακυρώσαμε.
Σ’ ένα πρόσφατο περιστατικό φόνου ενός τουρίστα στο Εθνικό πάρκο Αμποζέλι της Κένυας, ένας νεαρός ελέφαντας επιτέθηκε απρόκλητα στον άτυχο περιπατητή, τον καθήλωσε στο έδαφος με το πόδι και του έδωσε τη χαριστική βολή, τρυπώντας τον στο στήθος με τον χαυλιόδοντά του. Έπειτα, έμεινε κοντά στο πτώμα περιφρουρώντας το για ώρες, ώσπου χρειάστηκε η επέμβαση του στρατού που έριξε δεκάδες προειδοποιητικές βολές στον αέρα, για να αναγκαστεί να παραδώσει τον νεκρό.
Οι ταφικές συνήθειες των ελεφάντων χαρακτηρίζονται από μια περίπλοκη ιεροτελεστία, που περιλαμβάνει τακτικές επισκέψεις στο νεκροταφείο(είναι γνωστό ότι οι ελέφαντες περπατούν χιλιόμετρα για να φτάσουν στον τόπο όπου θ’ αφήσουν την τελευταία τους πνοή, παρέα με τους υπόλοιπους νεκρούς προγόνους τους), επιθεώρηση των οστών του νεκρού συγγενούς, ομαδικούς θρήνους και επικοινωνία με τους επιζώντες μέσα από ένα σύστημα φθόγγων, συριγμών και υποηχητικών κυμάτων που μεταδίδουν με τα πέλματα των ποδιών τους, μέχρι και 30χλμ μακριά! Στην περίπτωση αυτή οι ερευνητές προσπαθούν ακόμα να αποκρυπτογραφήσουν τη συμπεριφορά του ελέφαντα-φονιά: ήταν η ύστατη απότιση φόρου τιμής στο νεκρό εχθρό? Ή μια χειρονομία ειλικρινούς μεταμέλειας από μια σχιζοφρενή προσωπικότητα που δεν είναι υπεύθυνη για τις ολέθριες πράξεις της, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τους ψυχικά άρρωστους ανθρώπους? Για να το κατανοήσουμε , θα πρέπει να διεισδύσουμε στην ψυχή των ζώων, αφού πρώτα αποδεχτούμε την ύπαρξή της.

Η ΨΥΧΗ ΤΩΝ ΕΛΕΦΑΝΤΩΝ

Όταν τελείωσε ο πόλεμος του Βιετνάμ, χιλιάδες Αμερικανοί στρατιώτες επέστρεψαν στην πατρίδα τους, ψυχικά τραυματισμένοι από τις φρικαλεότητες και την αναίτια αιματοχυσία στην οποία αναγκάστηκαν να γίνουν μάρτυρες. Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, αναγκαστήκαμε να παραδεχτούμε, με επιστημονική τεκμηρίωση, ότι η ανθρώπινη ψυχή δεν είναι μια θωρακισμένη, άτρωτη φιλοσοφική έννοια, αλλά ένα ακόμη τμήμα της ανθρώπινης ύπαρξης, ένα άυλο όργανο που μπορεί να υποστεί τραύματα. Τραύματα που όχι μόνο δεν επουλώνονται εύκολα, αλλά χρειάζονται επίπονη εξερεύνηση και ειδική αντιμετώπιση. Ήταν ένα λογικό άλμα που μας πήρε 80 ολόκληρα χρόνια για να ολοκληρωθεί, αν θεωρήσουμε αφετηρία του την απαρχή της ψυχαναλυτικής θεωρίας.
Το ερώτημα που τίθεται σήμερα είναι αν είμαστε έτοιμοι για το επόμενο άλμα. Ένα άλμα πάνω από το χάσμα που χωρίζει εμάς από τα υπόλοιπα είδη του πλανήτη και που δεν γεφυρώθηκε ακόμα ούτε από τις δαρβινικές ανακαλύψεις, αλλά ούτε και από την επιστημονική έρευνα των τελευταίων δεκαετιών. Ένα άλμα που συνοψίζεται σε μια και μόνη πράξη γενναιότητας, την ευθύνη της οποίας πολύ λίγοι από εμάς είναι προς το παρόν διατεθειμένοι να αναλάβουν…

ΕΙΝΑΙ ΑΡΑΓΕ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΣΥΜΠΤΩΜΑ?

Όλα τα μεγάλα ζώα που ζουν στην επιφάνεια του πλανήτη έχουν εμπλακεί άθελά τους σε έναν πόλεμο με την ανθρωπότητα. Έναν πόλεμο που χάνουν καθημερινά, μέσα από τον εδαφικό ανταγωνισμό και τη μοναδική αντίληψη που έχει το ανθρώπινο είδος για την «επικυριαρχία». Η ιδέα ότι κάθε ζωικό είδος έχει τη δική του κουλτούρα-και όχι απλώς ένα πλέγμα συμπεριφορών που καθοδηγούνται από τα ένστικτα της αναπαραγωγής και της επιβίωσης-κερδίζει ολοένα έδαφος ανάμεσα στην επιστημονική κοινότητα. Η κατάρρευση της κουλτούρας των ελεφάντων είναι το πρώτο σύμπτωμα. Η αντεπίθεση ολόκληρου του ζωικού βασιλείου, ακόμα και από λιγότερο ευφυή πλάσματα είναι ένα σενάριο που ξεφεύγει από τα όρια ασφαλείας της επιστημονικής φαντασίας και πλανάται σαν απτή πραγματικότητα πάνω από τα κεφάλια μας. Όσο κι αν φαίνεται απίστευτο, ακόμα και στους ζωολογικούς κήπους, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, η απείθεια και η επιθετική συμπεριφορά των αιχμάλωτων ζώων παρουσιάζει αξιοσημείωτη στατιστική αύξηση πατά το γεγονός ότι οι απόλυτοι αριθμοί των υπό αιχμαλωσία θηλαστικών μειώνονται διαρκώς. Καμιά θεωρία δεν έχει ακόμα σχηματιστεί για να εξηγήσει αυτή τη «στατιστική ανωμαλία», καθώς κανένας επιστήμονας δεν είναι πρόθυμος να διαπομπευτεί δημοσίως τολμώντας να διατυπώσει απόψεις επιστημονικά ατεκμηρίωτες-όπως εκείνη της «Γαίας», του πλανήτη που
λειτουργεί ως ζωντανός οργανισμός. Το δόγμα όμως, «ό,τι δεν σχολιάζεται δεν υπάρχει» δεν είναι πλέον θέσφατη εντολή για την επιστημονική κοινότητα. Αν οι κραδασμοί που μεταδίδουν οι ελέφαντες είναι μόνο οι προσεισμικές δονήσεις της επερχόμενης θεομηνίας, ποιο θα είναι άραγε το επόμενο βήμα?

ΔΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ

-Σήμερα διασώζονται δύο είδη ελεφάντων, ο αφρικανικός και ο ασιατικός.
- ο αφρικανικός είναι το πιο μεγάλο θηλαστικό της Γης. Φτάνει τα 4 μέτρα ύψος και ζυγίζει περίπου 6 τόνους.
-ο μέσος αρσενικός ασιατικός ελέφαντας είναι πιο μικρόσωμος: το ύψος του φτάνει τα 3 μέτρα και ζυγίζει περίπου 5 τόνους.
-το πάχος του δέρματός τους υπολογίζεται ότι φτάνει περίπου τα 2,5 εκατοστά.
-η προβοσκίδα τους είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη. Τη χρησιμοποιούν για να τρέφονται, να πίνουν, να μυρίζουν, να αναπνέουν και να πλένονται.
-ζουν περίπου 70 χρόνια και ενηλικιώνονται στα 13-14.
-σε κάθε τοκετό της μια ελεφαντίνα γεννά ένα και σε εξαιρετικές περιπτώσεις δύο μικρά. Ανάμεσα σε δύο τοκετούς μεσολαβεί περίοδος 2,5-4 ετών.
-χαυλιόδοντες διαθέτουν και τα δύο φύλα του αφρικανικού ελέφαντα. Αντίθετα, στην περίπτωση του ασιατικού, μόνο τα αρσενικά έχουν χαυλιόδοντες που εξέχουν από τα χείλη τους.»

Μεταφέρω αυτούσιο το άρθρο από το «Κ» της Καθημερινής.