Δελφοί,το ιερό των χρησμών

Θυμάμαι κεντρικό τον ομφαλό της γης στο βάθος του άδυτου ναού,κάτω από τον ουρανό μιας άλλης,εσωτερικής,ναόσχημης κατασκευής.Θυμίζω δίπλα του την ύπαρξη του χρυσού αγάλματος του Απόλλωνα αλλά και του τάφου του Διονύσου.Λίγο πιο μπροστά βρίσκεται το μαντικό χάσμα των αναθυμιάσεων,με την Πυθία καθισμένη πάνω στον τρίποδα.Λένε πως η μάντισσα έπεφτε σε έκσταση μασώντας φύλλα δάφνης,που φύτρωνε δίπλα της,μέσα στο άδυτο,πως έβγαζε φθόγγους ακατάληπτους,ψελλίσματα,άναρθρες κραυγές.Οι ιερείς άκουγαν,κατέγραφαν και συνέθεταν το χρησμό,άλλοτε έμμετρα,άλλοτε πεζά.Λένε πως η πρώτη Σίβυλλα λεγόταν Ηροφίλη,άλλοι μιλούν για τρεις μάντισσες.Άλλοι λένε πως η Πυθία ήταν νέα παρθένα,άλλοι τη θέλουν να έχει περάσει τα πενήντα.Λένε πως η Πυθία μάντευε πρώτα μία φορά το χρόνο,στα γενέθλια του Απόλλωνα,και αργότερα,μία φορά το μήνα,μόνο όμως εννιά φορές το χρόνο.Η μαντική δύναμη έπαυε τους τρεις μήνες της απουσίας του θεού.Δεν υπάρχει αμφιβολία πως το νερό έπαιζε βασικό ρόλο στη λατρεία,όμως τα υδραυλικά συστήματα που διακριβώθηκαν ανασκαφικά κάτω από το άδυτο,δεν προδίδουν τα μυστικά τους.Ακόμη και ο πολυγραφότατος Πλούταρχος,που χρημάτισε και ιερέας στον ναό του Απόλλωνα,δίνει λίγες πληροφορίες,κι αυτές για τους χρόνους της παρακμής,τον 2ο αιώνα μ.Χ.

Το χρησμογραφείο του ναού του Απόλλωνα κάηκε στην καταστροφή του 373 π.Χ.Ούτε και σώθηκαν βέβαια τα αρχεία του ναού,που ξαναγράφτηκαν από τον Αριστοτέλη και τον ανιψιό του Κλεισθένη για να τεκμηριώσουν την τεράστια φήμη του μαντείου και του ιερού στην αρχαιότητα.Η επιστημονική έρευνα όμως έχει καταδείξει τη μεγάλη ηθική ακτινοβολία του μαντείου.Τουλάχιστον στα δημιουργικά χρόνια της αρχαίας Ελλάδας,στην αρχαϊκή εποχή,οι δελφικοί χρησμοί ήταν ένα καίριο μέσο για τον κατευνασμό των ελληνικών αλλά και των ανθρώπινων παθών.Ο Απόλλωνας συμβούλευε έμμεσα ή άμεσα τη μετριοπάθεια και την ταπεινοφροσύνη.Χαρακτηριστική είναι η ιστορία ενός πλούσιου Θεσσαλού που πρόσφερε μια εκατόμβη στους Δελφούς κι ενός φτωχού Ερμιονέα που όλη του η περιουσία ήταν ένας μικρός τορβάς με κριθάρι,από το οποίο έριξε στον βωμό τόσο μόνο όσο μπορούσε να πιάσει το χέρι.Η Πυθία χαρακτήρισε την προσφορά του Ερμιονέα πιο αρεστή στο θεό.Όταν όμως ο Ερμιονέας έσπευσε να αδειάσει τον τορβά του στον βωμό,η Πυθία δίδαξε πως η δεύτερη πράξη δεν αποτελούσε εκδήλωση ευλάβειας αλλά ήταν κυρίως επιδεικτική,για την απόσπαση ακόμη μεγαλύτερου επαίνου.

Γιάννης Σακελλαράκης

Η Ποιητική της Ανασκαφής

εκδ.Ίκαρος